Tradycje hałasu w sztuce dźwięku

W książce „Tradycje hałasu w sztuce dźwięku” autor w sposób kompleksowy opisuje hałas jako rodzaj praktyki kulturowej i analizuje go w kontekście współczesnej sztuki dźwięku (Sound Art). W opracowaniu ukazano szeroką perspektywę zagadnienia hałasu w ujęciu badań akustycznych, psychologicznych, semiotycznych, muzykologicznych, archeologicznych, antropologicznych oraz aspektów regulacji prawnych.

Hałas nie miał jednej tradycji, w obrębie której się rozwijał. W historii kultury emanował jako szereg zjawisk oddzielonych od siebie geograficznie, czasowo i kulturowo. Strategie hałasu były nieciągłe, efemeryczne, akcydentalne, jednakże miały wiele cech wspólnych – zarówno w sposobie symbolizowania dźwięku i konotowania jego znaczeń, jak i w sposobie traktowania źródeł akustycznych. Pod tym kątem przebadany był m.in. szamanizm, misteria eleuzyjskie, tarantyzm, kultura błaznów, kultura ludowa, punk, scena noise i muzyka XX wieku.

Sound Art jako termin w sztuce wyłonił się w latach osiemdziesiątych XX wieku i mimo że podobnie jak muzyka operował złożonymi konstrukcjami dźwiękowymi, czynił to na zupełnie innych zasadach. Sound Art zwraca słuchacza ku autotelicznemu procesowi słuchania, posługuje się zaawansowanymi operacjami na brzmieniu oraz zbliża się do działań z zakresu sztuk wizualnych – wprowadzając do działań dźwiękowych odmienne podejście wobec czasowości i dramatyczności, uprzestrzennia je i umożliwia interaktywność z odbiorcą – często w oparciu o nowe media. Niniejsza publikacja analizuje i redefiniuje zarówno termin, jak i samo zjawisko Sound Art oraz jego wspólny z praktykami hałasu charakter.

Wcześniejsze przejawy uprawiania hałasu (łącznie z tymi najbardziej pierwotnymi) były zjawiskami sytuującymi się na obrzeżach głównego pola kulturowego. Marginalizowane i niereprodukowane, tkwiły w nieustannie oscylującym kole zanikania i odradzania. Dopiero czynniki takie, jak technologiczna reprodukcja, awangarda XX wieku i przemiany społeczno-kulturowe, zmieniły status hałasu, implementując go w szereg ruchów artystycznych, obszar kultury cyfrowej i transformując w obrębie nowego, dynamicznego, labilnego dyskursu.

Patryk Lichota – absolwent muzykologii i kulturoznawstwa na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza, doktorant w Katedrze Dramatu, Teatru i Widowisk na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej UAM w Poznaniu. Muzyk, kompozytor muzyki teatralnej i filmowej, artysta dźwiękowy, autor instalacji multimedialnych i performance’ów na styku tańca, muzyki i sztuki nowych mediów. Dyrektor FRIV Festival oraz prezes fundacji Centrum Amarant.

Spis treści

Wstęp

1. Definiowanie hałasu

1.1. Hałas jako pojęcie akustyczne 

1.2. Definiowanie hałasu przez twórców muzyki

1.3. Typologie dźwięków niemuzycznych

1.4. Ekologia słyszenia

1.5. Hałas – aspekt fizjologiczny

1.6. Hałas – regulacje prawne

1.7. Semiotyka hałasu

2. Tradycje hałasu

2.1. Prainstrumenty – narzędzia hałasu 

2.2. Hałas w kulturze ludowej 

2.3. Sfera hałasu misteriów greckich

2.4. Tarantyzm – leczenie hałasem

2.5. Szamanizm i magia hałasu

2.6. Błazenady hałasu

3. Hałas – XX-wieczne sfery przenikania

3.1. Henry Cowell – hałas pisany na klasyczne instrumenty

3.2. Georges Antheil – muzyka z silnika samolotu

3.3. Przebudzenie hałasu ciszą – przypadek Johna Cage’a

3.4. Muzyka konkretna – nowe uniwersum muzyczne

3.5. La Monte Young – medytacja zgiełku

3.6. Iannis Xenakis – chaos matematycznie kontrolowany

4. Scena muzyki noise jako współczesne dziedzictwo hałasu

4.1. Punk – źródło akustycznej rewolty

4.2. Kultura industrialna

4.3. Mail art i początki kolaboracji muzyków noise

4.4. Circuit bending – muzyka popsutych urządzeń

4.5. Free improvisation – hałas w muzyce improwizowanej

5. Sztuka dźwięku i hałas – wspólne metody tworzenia

5.1. Sound Art – strategie twórcze 

5.1.1. Transgresja instrumentu

5.1.2. Inwersja modelu muzycznego

5.1.3. Dźwięk interfejsem rzeczywistości 

5.1.4. Dźwięk jako artefakt magiczny

5.1.5. Rekonstrukcja natury 

5.2. Sound Art – pola wyrazu 

5.2.1. Subwersja 

5.2.2. Audioterroryzm 

5.2.3. Trans i ekstaza 

5.2.4. Badanie dźwiękiem

6. Hałas/Sound Art. Badanie poprzez praktykę artystyczną

6.1. KakofoNIKT 

6.2. Strange Lóóp

6.3. Lightskin

6.4. Cyborganic Plants

6.5. AUDFIT

6.6. Echoclickers 

6.7. Oda di Neuro 

6.8. Deafinvibe

6.9. Paineletric Sound Tutorial 

6.10. Fonomapa

Podsumowanie

Literatura

Autor: Patryk Lichota

Format: 145×205 mm

Lipiec 2016

Oprawa miękka

256 stron